กว่าจะมาเป็น 5.1

[patsat.net]

กว่าจะมาเป็น 5.1 Surround sound
“บทความเริ่มต้นสำหรับผู้ที่อยากรู้จักระบบเสียง Surround ทั้งแบบ 5.1,6.1,7.1 และ 2.0,2.1 เพื่อทำความเข้าใจและเสริมสร้างความรู้ในระบบเสียง Surround กันครับ”
มาทำความรู้จักกับ ระบบเสียง แบบรอบทิศทางกันครับ หลังจากที่เราได้มีการแข่งขัน ระบบเครื่องเสียรถยนต์ในรูปแบบที่หลากหลาย กันขึ้นมากด้วยการแข่งขันในรูปแบบ surround sound ในรถยนต์  เกิดขึ้น ทั้งในแบบ 5.1 และ Downmix ในแบบ 2.0  ซึ่งทำให้เกิดความคิดขึ้นมาว่า น่าจะนำบทความ เกี่ยวกับต้นกำเนิดของ surround sound มาเรียบเรียงและเล่าให้ท่านผู้อ่านได้ฟัง กันแบบถึงกึ๋นตั้งแต่ต้นกำเนิดแนวความคิดไปจนถึง ขั้นตอนของ Production ของ ภาพยนตร์และเจาะลึก ไปจนถึงขั้นตอน ของการทำระบบเสียง surround ตั้งแต่เริ่มแรกอย่างที่ไม่มีใครจะสามารถบอกได้ มากไปกว่านี้ เพราะบทความนี้เรียบเรียงจากประสบการณ์จริงใน Studio 5.1 ถึงขั้นตอน ของกระบวนการ Production  ไปจนถึงกระบวนการ Mix เสียง ในแบบ Surround ของ Dolby Digital5.1 ว่า มีกระบวนการอย่างไรบ้าง จากประสบการณ์ใน Studio Theater ในระบบ Dolby Digital กว่า 15 ปีตั้งแต่กระบวนการเริ่มต้นจนถึงกระบวนการสุดท้าย ที่ออกมาเป็น ระบบเสียง แบบ Dolby Digital มาให้เราได้ดูและรับฟังกัน ครับ
 
มาเริ่มกันก่อนเลยว่าระบบ surround sound นั้นเริ่มจากการที่เรานำระบบเสียงที่ทำการบันทึก production recording นั้น กลับมา ทำใหม่โดยการแต่งแต้มสีสันและเสียงอื่นๆเพิ่มเติมเข้าไปใน เสียงที่ทำการบันทึกมาก่อนหน้านี้ (preproduction) เนื่องจากการรับฟังเสียงของผู้ฟัง ที่นั่งอยู่ทางด้านหน้าจอภาพยนตร์ ควรที่จะได้ยินเสียง ที่ออกมาจากทางด้านหน้า (Center)ตามภาพที่ได้เห็น ในจอภาพยนตร์ จากรูปแบบของสิ่งที่ปรากฏให้เห็นทางด้านหน้าไม่ว่าจะเป็นเสียงพูด(Dialog)หรือเสียงคนเดิน ,รถยนต์ และเสียงอื่น ๆที่อยู่ตรงหน้าเรา  ซึ่งมีผลต่อการได้ยินเสียงตามความสามารถที่เรามองเห็นเป็นอย่างมากเพราะตำแหน่งที่เรามองเห็นนั้น สัมพันธ์ กับเสียงที่จะปรากฏให้เราได้รับ รู้อย่างชัดเจน และบางส่วนของ องค์ประกอบภาพอาจอยู่ในตำแหน่งใด ๆก็ได้ตามที่ถูกกำหนดไว้ เพื่อให้ได้ทิศทางและ ตำแหน่งที่เปลี่ยนไปตามแนวสายตาหรือตามทิศทางที่ถูกกำหนดจากการถ่ายทำ (video image) และด้วยจุดนี้เองก็จะเป็นตัวที่จะช่วยในการบ่งบอกถึง ตำแหน่งของเสียง ที่สัมพันธ์ กับภาพที่เรามองเห็น ซึ่งเกิดจากทิศทางที่ถูกกำหนดและเพื่อผลต่อเสียงที่เราได้ยินจากทางด้านหน้าของผู้ฟังด้วยเช่นกัน
ตำแหน่งและทิศทางของสียง
และเนื่องด้วยตำแหน่งของเสียง สามารถที่จะเปลี่ยนแปลงตำแหน่งที่อยู่ จากภาพที่เคลื่อนไหว ซึ่งมีจำนวนมากกว่าหนึ่งนั่นหมายความว่า จะมีการเคลื่อนไหว จากภาพที่หลากหลายทำให้ตำแหน่ง ที่เราเห็นทางด้านหน้าจะเปลี่ยนไป ตามรูปแบบการเปลี่ยนแปลงและเคลื่อนที่ไปมาในแนวนอน (Horizontal panners) ซึ่งจะเปลี่ยนแปลงไป ทางด้านซ้ายหรือขวา (L- R) รูปแบบการเปลี่ยนแปลงจากความเคลื่อนไหวนี้ จะเปลี่ยนแปลง ตามภาพที่ปรากฏอย่างต่อเนื่องไปตามทิศทางการเคลื่อนไหวของวัตถุในภาพที่เรามองเห็น ซึ่งเสียงที่ปรากฏตามวัตถุนั้นก็จะแปลเปลี่ยนไปตามภาพที่เคลื่อนไหวด้วยเช่นกัน และด้วยตำแหน่ง และความเปลี่ยนแปลงของระดับเสียงตามตำแหน่งต่าง ๆทำให้เราสามารถที่จะแยกแยะ เสียงที่ได้ยินอยู่ตรงหน้าได้ว่า มันมาจากทิศทางไหน และมีความใกล้ไกล แค่ไหนบ้าง ซึ่งเสียงที่ได้จะปรากฏ จาก ลำโพงของระบบเสียง Surround (Output Channel)ตามตำแหน่งของลำโพงที่ติดตั้งไว้ และตำแหน่งเสียงทางด้านหน้าจะถูกกำหนดจาก ลำโพงทางด้านหน้าหรือ front Center ซึ่งจะถูกบังคับให้ตำแหน่งของเสียงอยู่ ที่จุดกึ่งกลางของภาพเป็นหลัก (Vertical Panner)  และถูกกำหนดความตื้นลึกด้วย ค่าระดับความดังของเสียงและ ค่า Reverb time เช่นเดียวกับ horizontal panners หรือเสียงทางด้านซ้ายหรือขวานั่นเองซึ่งถ้ารวมกันแล้วเราจะได้เสียง แบบ 3 ทิศทาง นั่นคือ L,C,R ซึงถือว่าเป็นจุดกำเนิดเสียงรอบทิศทางในปัจจุบัน
จากที่เราได้เรียนรู้หลักการของรูปแบบเสียง Surround กันไปแล้วในเบื้องต้นฉะนั้น เรากลับมาดูรูปแบบทางเทคนิคของระบบเสียง Surround กันบ้าง ว่ามันมีขั้นตอนหรือเครื่องไม้เครื่องมือ อะไรบ้างที่ก่อให้เกิดระบบเสียงในแบบ Surround มาให้เราได้ฟังกัน
จุดเริ่มต้นแห่ง Surround Sound
ก่อนอื่นขอย้อนไปเมื่อปี 1940 surround นั้นถือกำเนิดมาจาก ภาพยนตร์ เพลง ของ Walt Disney เรื่อง Fantasia ซึ่ง­ต้องการให้เพลงในเรื่องนั้นทำให้ผู้ฟังสามารถรับรู้ถึงความรู้สึก ในรูปแบบของเสียงแบบโอบล้อม ให้เหมือนกับว่า วงดนตรีนั้น อยู่รอบตัวเรา และเสียงดนตรีที่เราได้ยินนั้น โบยบิน อยู่รอบๆ ผู้ฟังในโรงภาพยนตร์ นั้นเอง  และนี่คือ ความคิดสร้างสรรค์ ที่ทำให้เกิด ระบบสียง Surround Sound ขึ้นมา
จุดกำเนิดนี้ทำให้เราจุดกำเนิด ของระบบเสียงในแบบ Multichannel ซึ่งเรียกกันว่า “Fantasound” และเกิดจากการใช้ลำโพง ในระบบ Three audio Channel  ซึ่งจะให้เสียงที่แตกต่าง  ในรูปแบบ ซ้าย,กลาง,ขวา และในโรงภาพพยนต์ที่ฉายนั้น ใช้ลำโพงมากถึง 54 ตัว เพื่อให้เกิดความแตกต่าง ทาง Phase ที่จะทำให้เรารู้สึกถึงความกว้าง ของเสียงจากPhase ที่แตกต่างกัน­­ได้อย่างที่เราได้ฟังกันครับ
เขาสร้าง เสียง Surround กันอย่างไร
เสียงSurround นั้นถูกสร้างให้มีทิศทางของเสียง ที่ มากกว่า 2 ทิศทาง  ด้วยการใช้รูปแบบบันทึกเสียง โดยเทคนิคของไมค์โครโฟน(microphone technique) และหรือ การ มิกซ์ (Mixdown)ในแบบ surround sound สำหรับการเล่นกลับในระบบเสียง โดนใช้ความแตกต่างด้วยการ ติดตั้งลำโพง ล้อมรอบผู้ฟัง เพื่อเล่นรูปแบบเสียงในทิศทางที่แตกต่างกัน ­­ซึ่งในเรื่องความแตกต่าง ทางเสียงนั้นจะเข้าไปสู่บทความในเรื่อง Psychoacoustics ซึ่งจะกล่าวในตอนต่อๆไปครับ ซึ่งมันมีบทบาทเพราะว่า เนื่องจากการที่เราฟังเสียงในแบบSurround นั้น รูปแบบของเสียง Stereo โดยทั่วไปจะมีแค่ 2ทิศทาง (2D)ซึ่งจะต่างจาก เสียงรอบทิศทางที่มี 3 ทิศทางหรือมากกว่านั้น (3D) ซึ่ง Surround sound นั้น จะต้องถูกทำการ Mastering  Levelเพื่อให้ผลของค่าระดับความดังทั้งหมดนั้น(LEVEL)มีค่าที่เท่า ๆกัน เพราะเนื่องจากใช้ลำโพงหลายตัวเป็นตัวกำหนดทิศทางของเสียงทำให้เมื่อเสียงจากลำโพงด้านใดด้านหนึ่งดังเกินไป จะทำให้รูปแบบความเป็น Panorama นั้น เสียไปและจะให้ความรู้สึกที่แตกต่างของความตื้นลึกและตำแหน่งของวัตถุที่อาจอยู่ผิดตำแหน่ง เนื่องจากความไม่สมดุลของเสียงที่เกิดขึ้นจากลำโพงแต่ละตัว เอาละครับคราวหน้าเราจะมาเรียนรู้เรื่องของระบบเสียง Dolby Digital, DTS และ THX ตั้งแต่กระบวนการเริ่มต้นกันว่ามีที่มาที่ไปอย่างไร ครับ­

[Vutichai]

โห ประวัติ อันยาวนาน น่านับถือ

[yaris613]

เยี่ยมครับ

[ดาวดวงใหม่ของวงโคจร]

อ้นนี้ก็น่าปักหมุดไว้เหมือนกัน